GREENHOUSE

GREENHOUSE belichaamt het klassieke uiterlijk van een Nederlandse houten schuur en de typische structuur van Nederlandse kassen.

Project ingediend door Superuse on site

GREENHOUSE belichaamt het klassieke uiterlijk van een houten schuur en de typische structuur van Nederlandse kassen: hergebruikte materialen gecombineerd met doe-het-zelf bouw voor een lage impact en comfortabele leefomgeving.

In het hart van het Drentse platteland ontwierp en ontwikkelde Superuse on Site een bijzondere wooneenheid voor de "Stichting De Nieuwe Wereld". Deze internationale gemeenschap, opgericht in 1969, is een van de oudste van Nederland. Het collectief bezit 10 hectare grond, waar ze leven volgens een duurzame en zelfvoorzienende levensstijl, ecologisch denken en spiritueel bewustzijn.

In de context van een bewuste en milieubewuste gemeenschap creëerde Superuse on Site een synergie tussen het ontwerp- en bouwproces, wat resulteerde in een gezamenlijke inspanning en een krachtige samenwerking tijdens het hele proces. Greenhouse belichaamt het klassieke uiterlijk van een Nederlandse houten schuur en de typische structuur van Nederlandse kassen. De structuur vormt een barrière tussen de zuidelijke moestuin en de achtertuin, waar parkeerplaatsen, opslag van brandhout en recycling worden gerealiseerd.

Ontwerp een flexibel huis voor twee gezinnen in de gemeenschap dat, indien nodig, in de toekomst kan worden omgebouwd tot een huis voor vier gezinnen. Het huis moet een voorbeeld zijn van een wooneenheid die zo weinig mogelijk energie verbruikt voor verwarming en ventilatie, gebouwd worden met zo weinig mogelijk impact tijdens de bouw en eenmaal in gebruik. Er was een budget van 250.000 euro; overschrijding daarvan zou ten koste gaan van de sociale duurzaamheid van de gemeenschap. Het wordt bij voorkeur gebouwd van biobased materialen en hergebruikte onderdelen, met een natuurlijke uitstraling.

Superuse on Site pakte de eerste fase van het ontwerpproces aan door een maand lang op de locatie te wonen en een inventarisatie te maken van de beschikbare materialen op de locatie, de verschillende lokale stromen en de beschikbare vaardigheden in de gemeenschap. De ontwerp- en duurzaamheidsprincipes werden aangepast aan deze primaire omstandigheden en beschikbare middelen. Dankzij de bouwvaardigheden van de eigenaars en vrijwilligers en de low-tech klimaataanpak kon Superuse on Site dit uitstekende project ontwikkelen binnen het gegeven budget.

Het grootste deel van het ontwerp werd bewust ter plaatse gemaakt, waardoor een directe dialoog en besluitvorming met de gemeenschap mogelijk werd en de directe observaties van de materiaalstromen, functies en het klimaatonderzoek door de seizoenen heen optimaal konden worden benut.  Een eerste concept van een lemen huis in een kas werd verder ontwikkeld tot een met leem bekleed en met hout bekleed strobalenhuis samengevoegd met een kas. S.os werkte vervolgens nauw samen met SUS ateliers waarvan de docenten en studenten klimaatmodellen en berekeningen ontwikkelden.

Alhoewel het project werd begeleid door de architecten en adviseurs werd een omgeving gecreëerd om te leren en kennis te delen. Om alle vrijwilligers te voeden en te huisvesten met gezond en biologisch voedsel, ontwikkelde de gemeenschap bovendien extra voorzieningen. Er werden tuinen aangelegd om een verscheidenheid aan groenten te leveren. Er werd een bakkerij opgezet, en het lokale bedrijf Westerzwam voerde een champignonteelt uit op koffiedik van de dagelijkse koffiepauzes van een nabijgelegen militaire basis.

Daarnaast werden een werkplaats, een kantine met een cafetaria en verschillende kleine huisjes over het perceel gebouwd. De faciliteiten die werden gecreëerd ter ondersteuning van het bouwproces resulteerden in een relevante upgrade die de lokale voedselproductie en economie heeft versterkt. Ze blijven in gebruik voor gemeenschappelijke diners, ruilhandel, voedselruil met buren en vrienden, en het ontvangen van bezoekers.

Het schetsontwerp voor het GreenHouse werd omgezet in een boodschappenlijstje van te 'oogsten' bouwmaterialen. Bewoners en vrijwilligers werden getraind door Superuse, die samen als 'oogstteam' geschikte materiaalopties verkenden en op een rijtje zetten. Op basis van deze bevindingen werd de uiteindelijke selectie van materialen gebaseerd op hun potentieel, prijs, transportafstand en logistiek, en werd prioriteit gegeven aan de meest natuurlijke en duurzame. Het resultaat was dat de meeste materialen voor het GreenHouse ter plaatse of op naburige percelen werden gevonden. De Superuse-methode is adaptief; veel details werden niet vooraf bepaald maar tijdens het bouwproces gecreëerd, aangepast aan de gekozen materialen en hun bijzonderheden.

Bijgevolg werden de meeste materialen voor het GreenHouse ter plaatse of in naburige gebouwen gevonden. De Superuse-methode is adaptief; veel details werden niet vooraf bepaald maar tijdens het bouwproces gecreëerd, aangepast aan de gekozen materialen en hun bijzonderheden.

Het houten skelet, efficiënt geupcycled, bood flexibiliteit voor zelfbouw, indelingsvarianten en hergebruik. Alle materialen zijn afkomstig van lokale bedrijven en boeren. De aangebouwde kas is versterkt met standaard kasmaterialen zodat hij voldoet aan de bouwvoorschriften. De toepassing van passieve klimatisering met optimale oriëntatie, dimensionering en zonering, dikke isolatie en de massa van kleivloeren, twee massa-verwarmers en 16 PV/warmwaterpanelen zijn meer dan genoeg toegevoegde technologie om een comfortabele leefomgeving te creëren.

Het huis is ontworpen en gebouwd om aanpasbaar te zijn en vele generaties mee te gaan. Het kan ademen dankzij de stro/klei muren, het is natuurlijk geventileerd, en het levert elektriciteit, waardoor slechts een kort stookseizoen met hout nodig is. Plaatsing, oriëntatie, grootte en vorm zijn afgestemd op een optimaal binnenklimaat in alle seizoenen.

Bij de plaatsing van het GreenHouse op het terrein is rekening gehouden met zon, schaduw en de heersende wind. Lage begroeiing aan de noordgevel bevordert de privacy en verkoelende ventilatie, terwijl een rij bomen aan de zuidkant voor meer schaduw in de zomer kan zorgen. Door deze positie warmt het huis zichzelf op met de lage winterzon.

Tijdens de zomerperiode wordt een koele luchtstroom gecreëerd vanuit het schaduwrijke noordelijke microklimaat, waar de ramen tot een minimum zijn beperkt om licht te geven waar dat nodig is. De lokaal geproduceerde sterk isolerende muren van stro zorgen het hele jaar door voor isolatie.

Direct naast het huis werd klei gekocht, die als een laag van 6 cm op de strobalenmuren werd aangebracht en als een laag van 30 cm bovenop de betonnen fundering over de hele begane grond. Wanneer deze thermische massa op de juiste wijze wordt blootgesteld of in de schaduw van de zonnestralen, helpt zij de binnentemperatuur te stabiliseren door langzaam warmte of koelte af te geven.

Kernruimten voor wonen en daglicht worden beschermd tegen ongewenste warmtewinst of -verlies. Functies die meer daglicht en warmte nodig hebben (wonen, eten, koken, studeren en spelen) zijn gegroepeerd en ingedeeld aan de natuurlijke daglicht- en warmere zuidzijde. Functies die minder licht en warmte nodig hebben (opslag, gangen, trappen, slaapkamers en badkamers) worden gegroepeerd en ingedeeld aan de donkere en koelere noordzijde en op de zolder.

Als de zon schijnt, warmt de lucht in de kas snel op, waardoor een stapeleffect ontstaat. De opgewekte warme luchtstroom kan zowel warme als koele lucht door het huis verplaatsen, afhankelijk van welke raam- en deuropeningen worden geopend of gesloten. Alle binnendeuren hebben ventilatieroosters en alle ramen hebben ventilatie en twee standen om de luchtstroom handmatig te regelen.

De kas vermindert het warmteverlies van het hoofdgebouw omdat de ramen worden beschermd tegen verkoelende wind en regen. Dit verhoogt de isolatiewaarde van de zuidgevel met een extra Rc van 0,2. In combinatie met individueel beheerde interne thermische gordijnen voegen de twee lagen een extra Rc van 2 toe, waardoor de totale Rc van de zuidgevel 's nachts 4,2 bedraagt.

Superuse on site heeft niet alleen de klimaatrespons van het gebouw na de oplevering gecontroleerd, maar ook algemene richtlijnen gegeven voor het optimaliseren van de verschillende aspecten van het passieve klimaatsysteem, zoals de toevoeging van schaduwgordijnen voor de grote glazen gevel, het handmatige mechanisme voor dakopeningen, en andere richtlijnen die prioriteit geven aan het actieve gebruik van de ontwerpkenmerken van het passiefhuis voor een laag energieverbruik en toch comfortabel wonen.

Hoewel Superuse bekend staat om hergebruik, is dit vanaf de start in 1997 slechts één aspect van het ontwerpen van duurzame architectuur; Superuse onderzoekt ook andere aspecten en stromen zoals energie, water, voedsel en lokale economieën. GreenHouse en de lokale gemeenschap waren het perfecte project om deze interactie van disciplines te implementeren, gebaseerd op meer dan twee decennia ervaring van Superuse met workshops en projectmanagement.

Het proces werd mogelijk gemaakt door een kernactie van teambuilding, waarbij opdrachtgevers, architecten en vrijwilligers langdurig samenwerken: een gezamenlijke inspanning die resulteerde in maatschappelijke meerwaarde op basis van betrokkenheid, samenwerking en leren.

Motivatie thermisch verzinkt staal

We wilden een kas hergebruiken en die zijn standaard van verzinkt staal gemaakt, het mooie ervan is dat het lang meegaat, het materiaal is geen afval maar komt uit de tweedehands markt voor kassen.

De zware verzinking maakt lassen wel lastig /giftig , dus is er ook gekozen voor het mechanisch koppelen van onderdelen, wat het geheel ook weer beter herbruikbaar maakt, mocht deze kas weer worden gedemonteerd.

Wat interessant is, is dat een Venlo kas niet goedgekeurd wordt als leefruimte/huis volgens het bouwbesluit. Om toch goedgekeurd te worden hebben we de noordkant van de kas aan de houten spanten van het huis gehangen met een lange vakwerkligger uit het venlojkas systeem, daardoor werden de kolommen aan die zijde overbodig een deze hebben we aan de kolommen aan d zuidzijde gemonteerd. Hierdoor ontstaat een soort T-profiel uit twee kokers 40/80. Tweede maatregel was om het aantal vakwerkliggers te verdubbelen, waar de kolommen hoh 2 meter staan liggen bij een kas de vakwerken elke 4 meter, bij Green House hebben we deze elke 2 meter gelegd. Laatste maatregel was om al het glas in het dak in nieuw veiligheids glas uit te voeren.

Zo voldoet een standaard kas toch aan het Nederlandse bouwbesluit voor woningen met alleen maar hergebruikte verzinkte standaard materialen uit het Venlo kas systeem.