Parkeergebouw Zwijsen

Parkeergarage met een capaciteit van 730 auto’s, 228 fietsen en 65 scooters

Project ingediend door Vissers & Roelands architecten & ingenieurs 

Gebouw

Parkeergebouw Zwijsen is een slim, innovatief, circulair, modulair, flexibel, remontabel, natuurinclusief, klimaatadaptief, multifunctioneel en toekomstbestendig parkeergebouw, verankerd in de historische context met hoge beeldkwaliteit en een slim mobiliteitsconcept (Mobility as a Service). Verbonden met het NS station Tilburg via een soepele en aantrekkelijke vormgegeven LocomotiefBoulevard. In de huidige vorm heeft de garage een capaciteit van 730 auto’s, 228 fietsen en 65 scooters.

Architectuurconcept

Het parkeergebouw Zwijsen is 230 meter lang en 18 meter hoog, en zal fungeren als ‘geluidsscherm’ ter bescherming van het woongebied voor spoorweggeluid. Het vormt de nieuwe eyecatcher die door de markante hoofdvorm en schaal een overtuigende schakel vormt voor de nieuw te ontwikkelen bebouwing van Zwijsen. De stoere, industriele uitstraling van staal sluit naadloos aan bij de ingenieurslogica van de Spoorzone en verwijst naar de spoorrails als materialisatie. De repeterende lamellen zijn een poëtische interpretatie van en refereren aan spoorrailsconstructies.

De vormgeving van het gebouw is geïnspireerd op de voormalige, historische functie en is o.a. afleesbaar bij de afronding van het gebouw. De spiraalvorm waarin de auto’s zich verticaal verplaatsen in de koppen van de garage is niet alleen esthetisch maar ook functioneel. Ingenieurs pasten deze vormen vaker toe bij bijvoorbeeld de draaischijf voor wagons en gebouwen.De hoofddraagconstructie is ook aan de buitenzijde te ervaren. De translucente gevel toont het silhouet van de staalconstructie in de avond- en nachtsituatie.

Het gebouw is natuurinclusief, klimaatadaptief en duurzaam door de toegepaste zonnepanelen, het groene dak, de groene gevel en de geïntegreerde nestkasten. De opgewekte energie wordt gebruikt voor de verlichting en de laadpalen van de elektrische auto’s en fietsen. De begroeide gevel met nestkasten versterkt de ecologische verbindingszone aan de spoorzijde.

Aan de donkerdere noordgevel is een gebiedsbrede vliesgevel toegepast om als licht decor te fungeren voor de ontwikkelingen in Zwijsen. Het verzinkte staal reflecteert daglicht in enige mate en past perfect bij de uitstraling van de vliesgevel. Fraaie verbijzonderingen in de vorm van perforaties in het cortenstaal zorgen voor gefilterd zicht naar buiten en mooie effecten van binnentredend zonlicht. Het toegepaste patroon in de gevel (perforaties staal, gezeefdrukt glas) is opgebouwd uit verticaal gespiegelde letters T en symboliseren de stad Tilburg en een geabstraheerde spoorrail.

Smart Design

De grote repetitiefactor en de droge bouwtechniek maken snel en efficiënt bouwen mogelijk. De standaard gemaatvoerde elementen zijn relatief klein en zijn in het gehele gebouw toepasbaar. Wijzigingen, uitbreidingen, demontage, hergebruik recyclebaarheid (beton) en upcyclebaarheid (staal) zijn gemakkelijk inpasbaar. De rationele structuur, de ver doorgevoerde modulariteit en materiaalkeuze vormen de basis voor een nagenoeg onderhoudsvrij gebouw dat meerdere functies kan herbergen.

Constructief

De enorme lengte is op vier plaatsen gedilateerd en bestaat dus uit vijf gebouwdelen. De hybride hoofddraagconstructie van thermisch verzinkt staal en kanaalplaatvloeren maakt een kolomvrije overspanning van 16 meter mogelijk. Hierdoor ontstaat een zeer grote mate van flexibiliteit, waardoor het gebouw zich leent voor de inpassing van allerlei alternatieve toekomstige invullingen en functies. De kwaliteit van de staalprofielen is door VSC in nauw overleg met de constructeur bepaald, met als resultaat dat de kolommen in staalkwaliteit S355 J2H vervaardigd zijn en de liggers in S235 JR. Daarnaast is de staalconstructie en gevel van het parkeergebouw vanwege de bouwmethodiek met droge boutverbindingen en prefab elementen volledig modulair en demontabel. Deze modulariteit is tot in de kleinste details doorgevoerd.

De complexiteit van de opgave bestaat door het positioneren van de garage strak langs een spoorkerende keerwand naast een drukke spoorlijn bij Tilburg CS. Hierdoor kon slechts beperkt ontgraven worden zonder de stabiliteit van de keerwand te beïnvloeden. Daar komt bij dat precies t.h.v. een maatgevende kolom een kabeltracé van Enexis onder het gebouw loopt. De fundering is hier plaatselijk (deels) boven maaiveld aangelegd. De stabiliteit van de extreem smalle en hoge garage wordt verzorgd door schuine windverbanden en ronde kolommen die slim ingepast zijn in de oplossing voor schuin parkeren. Verspringende liggerdelingen zorgen voor een gelijkmatige afdracht van de belasting. Onder de vloer zijn doorgaande liggers toegepast, met uitzondering van de doorgangen, waar SFB-liggers zijn voorzien.

Toegepast staal

Om aansluiting te vinden bij het industriële karakter van de Spoorzone is gewerkt met twee typen staal. Voor ca. ¾ van het geveloppervlak is gekozen voor een duurzaam en eerlijk gevelmateriaal met een stoere en robuuste uitstraling, namelijk cortenstaal. Het materiaal is een subtiele verwijzing naar de spoorrails waar in de werkplaats aan werd gewerkt die zich voorheen op de projectlocatie bevond. Het cortenstaal kenmerkt zich door de oranjebruine roestkleur en de weervaste eigenschappen. Door blootstelling aan de buitenlucht vormt zich een oxidelaag, die ervoor zorgt dat het materiaal onbeschermd, zonder conservering, in alle weersomstandigheden kan worden gebruikt. Alle metalen geveldelen zijn volledig demontabel, zodat bij functiewijzigingen de gevel eenvoudig aangepast kan worden.

Het tweede type is het constructief sterke en uitstekend slijt- en schokbestendige thermisch verzinkte staal. Binnen in de garage is de verzinkte (hoofddraag)constructie overal zichtbaar en ontstaat een aangenaam contrast tussen beide staalsoorten. De uitstraling van het thermisch verzinkt staal sluit perfect aan bij de architectuur van de Spoorzone en de uitstraling van het cortenstaal. Er is dan ook bewust voor gekozen om beide staalsoorten naast elkaar en gelijktijdig te kunnen ervaren. Het volledige staalskelet is voorzien van een zinklaag, inclusief doorrijdbeveiligingen en de dakconstructie waarmee de zonnepanelen gedragen worden. De toepassing van thermisch verzinkt staal is tot in de kleinste details doorgevoerd: van hoofddraagconstuctie tot en met de kleinste elementen. Denk hierbij aan trapleuningen, balustrades, hoeken t.p.v. vloerranden en hemelwaterafvoeren.

Onderhoudsvrij

De grote mate van standaardisatie, repetitie en droge verbindingen zorgt voor kleine elementen die gemakkelijk, snel en efficiënt te plaatsen en te demonteren zijn. Daarnaast zijn de thermisch verzinkte hoofddraagconstructie en cortenstalen gevelelementen nagenoeg onderhoudsvrij, wat een groot voordeel is gezien de ligging direct aan het spoor (hogere mate van vervuiling, slechte bereikbaarheid).

Keuze voor thermisch verzinken

Zowel vanwege esthetische als functionele redenen is gekozen voor thermisch verzinken. Door het toepassen van een zinklaag blijven we zo dicht mogelijk bij de natuurlijke uitstraling van het materiaal. Het materiaal is puur, eerlijk en zorgt ervoor dat circulariteit op een fraaie manier tot uiting komt in een ontwerp. De stoere en industriële uitstraling sluit naadloos aan bij de sfeer die de gebouwen en de omgeving van de Spoorzone ademen. Daarnaast wordt met het staal gerefereerd aan de geschiedenis van de plek als werkplaats voor het spoor. De zinklaag zorgt voor een mooi contrast met het cortenstaal en samenspel met de kleuren van de vliesgevel, wat geweldige composities oplevert.

Uiteraard biedt het thermisch verzinken de benodigde corrosiebescherming voor het staal. De uitstekende kwaliteiten die verkregen worden door het aanbrengen van de zinklaag m.b.t. levensduur, slijtage en onderhoud maken het materiaal uitermate geschikt. De levensduur van de stalen bouwdelen is gemaximaliseerd door te verzinken volgens NEN-EN-ISO-1461. Het thermisch verzinken vond in nauw overleg met de verzinkerij plaats. Van iedere batch geconserveerd staal is een zinklaagrapportage opgesteld, waarmee aangetoond kan worden dat de conservering voldoet aan de voor de laagdiktes gestelde normeringen. De patina die zich vormt op het verzinkte staal beschermt de gebouwelementen tegen invloeden uit de omgeving, en eventuele lokale beschadigingen (bijvoorbeeld als gevolg van contact met auto’s) zijn blijvend beschermd door de kathodische werking van de zinklaag. Op deze manier voorkomen we dat kleine beschadigingen uiteindelijk tot grote problemen gaan leiden en worden onderhoudskosten na verloop van  tijd aanzienlijk gedrukt. 

De voornaamste reden om te gaan voor thermisch verzinken, is de verzekering van een optimale levensduur. Zeker wanneer sprake is van demontage, (langdurige) opslag, verplaatsing en remontage, is het cruciaal dat het staal zijn eigenschappen behoudt. Vanwege het circulaire en modulaire karakter van Parkeergarage Zwijsen, leent het gebouw zich uitstekend geschikt voor een dergelijke ‘verhuizing’. Dit wordt vaker gedaan door EZ Park: zo wordt binnenkort de parkeergarage Strijp voor de 3^e keer verplaatst! De voordelen van verzinkt staal worden optimaal benut!