Stationsluifel Gouda

Een transparante overkapping op thermisch verzinkte stalen kolommen.

NS Stations vroeg Sander/IAA Architecten om een ontwerp voor de nieuwe toegang tot station Gouda, deze opdracht is meer een overkapping dan een daadwerkelijk gebouw. NS Stations had een te krap budget om op een traditionele wijze de nieuwe entree van station Gouda te bouwen. Helaas kon hierdoor de mooie kans om in traditie van stationsoverkappingen een monumentale overkapping te maken niet worden benut. Sander/IAA Architecten heeft op basis hiervan een nieuwe methodiek voorgesteld. Door alleen regelrecht gebruik te maken van de ervaring en werkmethodiek van de bouwers, zouden we in staat zijn om een betaalbaar plan te maken. Sander/IAA Architecten stelde voor om twee staalbouwers en twee composietbouwers uit te nodigen voor een pitch. Samen met deze vier kandidaat-bouwers heeft Sander/IAA Architecten vier verschillende schetsontwerpen gemaakt waaruit uiteindelijk, door NS Stations, één partij gekozen is; Buiting Staalbouw uit Almelo.

Uitgangspunt voor het ontwerp was een transparante overkapping op kolommen. De constructie krijgt alle aandacht, zowel in de vormgeving van de kolommen met kapiteel en cannelures als in de liggers, die associaties met scheermessen oproepen. Op het eerste gezicht bestaat de luifel uit een relatief eenvoudige kolommen-dakliggerstructuur. Niets is minder waar: het glas op de liggers is constructief. De taps toelopende kolommen onder de zes dakliggers staan bovendien willekeurig opgesteld, niet in een vast stramien.

Het constructief ontwerp werd uitgewerkt tot zelfstandige portalen (stabiel in lengterichting) waar het dak van gelaagd glas direct (zonder gordingen) op is gemonteerd. De hoofdliggers zijn in doorsnede gelijk, een V-vorm: de zwaarst belaste ligger (grootste overspanning) is leidend.

Het glazen dak verzorgt de stabiliteit van de constructie in dwarsrichting die wordt afgegeven aan de (toekomstige) belendingen en dient als (kip)steun van de liggers. De horizontale kracht worden doorgevoerd via de boutverbinding (op koppelstaafjes) die na montage zijn geïnjecteerd. De liggers vormen tevens de goot en liggen daarom op afschot. De hemelwaterafvoerbuizen (roestvast stalen kokers) zijn opgenomen in de kolommen en worden door de poerfundering gevoerd naar het riool. Op de in de fundering ingeklemde kolommen zijn zoekers gelast voor een vereenvoudigde montage op de bouwplaats. De kolommen en V-vormige dakliggers (± 50 m) zijn samengesteld uit plaatmateriaal met diktes tot 40 mm. De kolommen zijn thermisch verzinkt en gepoedercoat. Er is o.a. gekozen voor thermisch verzinkt staal vanwege de lange levensduur en het onderhoudsvrij zijn. De kolommen hebben op 6 m hoogte een cosmetische naad (schaduwvoeg) om een menselijke maat aan te brengen in de netto kaphoogte van ± 8 m. Van onder is de kolom tot de voeg samengesteld uit staalplaat met extra verstevigingen, het bovendeel bestaat uit een relatief eenvoudige koker, eveneens uit plaatmateriaal. De constructie is uitvoerig onderworpen aan windonderzoek in een laboratorium naar windwervelingen, dit heeft niet tot extra maatregelen geleid.

Voor de montage is een tijdelijke stabiliteitsconstructie bedacht met een speciaal legpatroon van het glas. De schoren konden worden verwijderd nadat ongeveer de helft van de ruiten waren gelegd. De ruiten met daarop geprint een 'wiebertjespatroon' en de tijdelijke stabiliteitsverbanden zijn aangebracht door medewerkers van het staalconstructiebedrijf en de onderaannemer van het glasdak. In totaal zijn er 770 m2 aan glasplaten met een overspanning van 2,87 m breed en 300 ton staal verwerkt.

De dakliggers zijn buiten op het productieterrein samengesteld tot lengtes van 25 meter, uit geprefabriceerde delen van 12,5 meter. Daarna zijn ze geschoppeerd en voorzien van een drielaags natlaksysteem. Vervolgens komen ze terug op de productielocatie waar ze onder geconditioneerde omstandigheden in buitententen zijn gelast tot de complete liggers van 50 meter, die met speciaal transport op een schuiftrailer naar Gouda zijn vervoerd. De langwerpige ledverlichtingsarmaturen die omwille van hun energiezuinigheid zijn gekozen, zijn fabrieksmatig opgenomen in de liggers.